Với số đông những người mới khởi sự tu học, việc ngồi thiền thường được hình dung như một trạng thái an tĩnh hiếm có, hay một trạng thái an vui tự tại cần phải chinh phục được. Tuy nhiên, qua cách tiếp cận của Ngài Mahāsi cho người mới, người học sẽ khám phá ra một hệ tư tưởng khác hẳn: thiền định không nhằm mục tiêu thay đổi bản chất con người mình, mà là để quan sát chính mình một cách sâu sắc trong mỗi giây phút hiện tại.
Trong các nội dung Ngài Mahasi bài giảng, Bậc Đạo sư luôn nhắc nhở về một đạo lý giản đơn nhưng đầy ý nghĩa: hãy chú tâm vào các diễn biến nơi thân và tâm, trong đúng hình hài nguyên sơ của chúng. Chẳng cần phải tưởng tượng hay suy luận viển vông, hay cố gắng áp đặt một cảm giác đặc biệt nào. Điều kiện tiên quyết chỉ là cái “biết” — ghi nhận một cách nối liền, ngay thẳng và không phân biệt.
Trong giai đoạn đầu, lối thực hành của Ngài Mahāsi rất phù hợp vì nó mang tính khoa học, rõ nét và thuận tiện cho việc tập luyện. Người tu tập được hướng dẫn khởi đầu bằng một đối tượng thân thuộc: cảm giác phồng lên và xẹp xuống của bụng khi hít thở. Khi thấy bụng phồng, biết “phồng”; khi thấy bụng xẹp, biết “xẹp”. Mọi việc chỉ cần đơn giản như vậy. Nếu tâm trí đi lạc, hãy cứ ghi nhận là “suy nghĩ”; khi tai nghe tiếng động, hãy ghi nhận là “nghe”. Đừng nên phiền muộn hay cáu kỉnh với chính mình, mà hãy nhẹ nhàng dẫn tâm về với điểm tập trung chính yếu.
Qua những Ngài Mahasi bài giảng, Ngài luôn chỉ dạy: việc quan sát có ý thức này, nếu được duy trì đúng đắn và đều đặn, sẽ dần hé lộ bộ mặt thực của anicca, dukkha và anattā trong vạn vật. Người mới học không cần ép mình phải thấu triệt học thuật ngay từ những ngày đầu. Chỉ cần tuân thủ đúng phương pháp, nhận thức sẽ tự động hoàn thiện dần.
Điều đặc biệt quan trọng trong Ngài Mahāsi cho người mới chính là thái độ lúc tập luyện. Ngài không tán thành việc ép xác khổ hạnh, cũng không chấp nhận sự buông thả. Quan trọng là duy trì sự nỗ lực điều độ, chánh niệm hài hòa và lòng kiên tâm sắt đá. Hành thiền không giống như một cuộc đua giành giải thưởng, mà là con đường quay lại để thấu hiểu rõ ràng từng bước chân của thân tâm.
Chẳng những trong khi tọa thiền, Ngài Mahāsi còn khuyên hành giả ứng dụng chánh niệm vào bốn oai nghi: trong suốt các trạng thái đi, đứng, nằm hay ngồi. Khi đi, rõ biết đang đi; khi đứng, rõ biết đang đứng. Nhờ thế, việc tu tập không bị gò bó trong các thời khóa cố click here định, mà hòa nhập và trở thành một mảnh ghép của thực tại hằng ngày.
Với hành giả sơ cơ, hướng đi Ngài Mahāsi cho người mới là một con đường thực tế và vững chãi. Chẳng cần tin tưởng thiếu cơ sở, cũng không cần những chứng đắc huyền bí. Điều kiện chỉ là sự thành thật để theo dõi, lòng kiên tâm để đi tiếp, và tâm khiêm cung để học hỏi từ mọi diễn biến trên thân tâm. Từ gốc rễ này, trí tuệ sẽ từng bước sinh trưởng một cách hết sức tự nhiên.